QUAN ĐIỂM CỦA RISI VỀ THỊ TRƯỜNG: TÌNH TRẠNG DƯ THỪA NĂNG LỰC TRONG LĨNH VỰC GIẤY TISSUE CỦA TRUNG QUỐC

Sản xuất giấy tissue của Trung Quốc đã rơi vào tình trạng dư thừa công suất kể từ năm 2018. Tỷ lệ sử dụng công suất liên tục giảm kể từ năm 2012, chỉ phục hồi tạm thời vào hai năm 2015 và 2017, trước khi giảm mạnh từ mức 79% năm 2012 xuống còn 68% vào năm 2022. Giai đoạn 2020–2022 ghi nhận sự sụt giảm đáng kể khi công suất hoạt động giảm từ 75% xuống gần 68%.

Nguyên nhân chính đến từ việc nhu cầu tiêu thụ giấy tissue giảm trong khi công suất sản xuất lại tăng mạnh. Mặc dù nhu cầu giấy tissue năm 2021 tăng 11% – mức tăng cao hơn trung bình – nhưng vẫn không đủ để cải thiện tỷ lệ hoạt động. Giai đoạn 2010–2019, công suất tăng trung bình 752.000 tấn mỗi năm; tuy nhiên, từ năm 2020 đến 2022, con số này đã hơn gấp đôi, đạt bình quân 1,57 triệu tấn mỗi năm.

1. Tăng trưởng nhu cầu không theo kịp mở rộng công suất

Mặc dù nhu cầu giấy tissue tại Trung Quốc vẫn được dự báo tăng trưởng trong vài năm tới, nhưng tốc độ mở rộng công suất đã vượt xa mức tăng nhu cầu. Nhiều nhà sản xuất khăn giấy trong nước dường như chưa nhận ra nguy cơ này, khi vẫn tiếp tục đầu tư vào các dự án mới mà không có dấu hiệu điều chỉnh.

2. Nguyên nhân đằng sau xu hướng mở rộng công suất

Theo phân tích của RISI, có hai lý do chính giải thích cho chiến lược mở rộng năng lực sản xuất bất chấp thị trường dư thừa:

• Loại bỏ dần các nhà máy nhỏ, cũ: Một lượng lớn nhà máy nhỏ với thiết bị lạc hậu, chi phí cao và chất lượng kém vẫn đang hoạt động tại Trung Quốc. Các cơ sở này còn chịu áp lực từ quy định môi trường nghiêm ngặt, đặc biệt khi nằm gần khu dân cư, khiến khả năng buộc phải đóng cửa là rất cao.
• Chính sách ưu đãi từ chính quyền địa phương: Các khoản giảm thuế, trợ cấp hoặc tín dụng ưu đãi có thể đã khuyến khích doanh nghiệp mở rộng công suất nhanh hơn nhu cầu thực tế. Điều này tương tự tình trạng dư thừa trong các ngành xi măng, thép và năng lượng mặt trời trước đây tại Trung Quốc.

3. Tác động từ hệ thống tín dụng và ngân hàng

Một yếu tố khác góp phần làm gia tăng công suất là sự chuyển hướng tín dụng của các ngân hàng Trung Quốc sang lĩnh vực sản xuất. Theo Hội đồng Atlantic (Mỹ), các khoản vay ngân hàng cho khu vực sản xuất ở Trung Quốc đã tăng từ 110 tỷ USD trong quý I/2020 lên 695 tỷ USD trong quý III/2023. Đáng chú ý, nhiều khoản vay này được cấp với lãi suất thấp hơn thị trường, khiến việc đầu tư mở rộng nhà máy trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết.

4. Triển vọng và lựa chọn của ngành giấy tissue Trung Quốc

Trong bối cảnh hiện nay, mặc dù mức tiêu thụ trong nước được dự đoán sẽ tiếp tục tăng trong vài năm tới, nhưng mức tăng này không đủ để hấp thụ toàn bộ công suất dư thừa. Do đó, các nhà sản xuất giấy tissue Trung Quốc đứng trước hai lựa chọn chiến lược: hoặc mở rộng thị trường xuất khẩu nhằm tiêu thụ phần dư công suất, hoặc chấp nhận thu hẹp, đóng cửa một phần nhà máy để cân bằng thị trường.

Nguồn: RISI – Biên dịch và tổng hợp bởi VPPA